Osoby, które podejrzewają u siebie niedostateczną podaż żelaza, powinny sprawdzić nie tylko stężenie tego pierwiastka we krwi. Samo badanie żelaza może wprowadzać w błąd. Znacznie szerszy obraz w kwestii magazynowania żelaza w organizmie daje oznaczenie ferrytyny. Białko to gwarantuje możliwość rzetelnej oceny zapasów żelaza w organizmie.
Ferrytyna – co to jest?
Odwiedzając gabinet hematologa, można dowiedzieć się w końcu co to ferrytyna. Jeden z kluczowych wskaźników w diagnostyce krwi oraz układu krwiotwórczego stanowi białko, które ma zdolność do wiązania atomów żelaza. W ten sposób tworzy magazyn tego pierwiastka w organizmie. Ferrytyna występuje nie tylko u ludzi, ale również u innych zwierząt, a nawet roślin czy bakterii. Choć znajduje się w każdej komórce organizmu, najwięcej ferrytyny jest w wątrobie, śledzionie oraz szpiku.
Ferrytyna – na co ma wpływ?
Wiesz już, co to jest ferrytyna, jednak jakie dokładnie ma właściwości? Jej główne zadanie to magazynowanie żelaza. Ferrytyna wiąże do 4500 atomów tego pierwiastka w każdej swojej cząsteczce. Tym samym przeciwdziała zbyt wysokiemu stężeniu żelaza we krwi. Gdy żelazo jest potrzebne komórkom, ferrytyna uwalnia je ze swoich magazynów. Z tego względu poziom ferrytyny koreluje z poziomem żelaza w organizmie.
Z czego wynika poziom ferrytyny?
Aby dowiedzieć się co wpływa na poziom ferrytyny w organizmie, należy przeanalizować czynniki wpływające na wchłanianie żelaza. Może być to między innymi:
- dieta, na przykład nieodpowiednio zbilansowana dieta wegetariańska może być odpowiedzialna za niedostateczną podaż żelaza
- zbyt duża utrata krwi
- picie w nadmiarze kawy i herbaty
- łączenie w posiłkach żelaza i wapnia – wapń może zmniejszać wchłanianie żelaza do organizmu
Jak wcześniej wspomniano, poziom żelaza koreluje z poziomem ferrytyny. Z tego powodu, aby dowiedzieć się z czego wynika nasz poziom ferrytyny w organizmie musimy przeanalizować powyższe punkty dotyczące wchłaniania i podaży żelaza do organizmu.
Objawy, które mogą skłonić do zbadania poziomu ferrytyny we krwi
Poziom ferrytyny ma istotny wpływ na samopoczucie. Skonsultuj się z lekarzem, jeśli odczuwasz poniższe dolegliwości:
- częste zmęczenie,
- senność,
- trudność w koncentracji,
- nadmierne wypadanie włosów,
- łamliwość paznokci,
- nerwowość,
- spadek odporności.
Ferrytyna – badanie
Jeżeli lekarz podejrzewa u pacjenta niedostateczną podaż żelaza, zleci badanie zarówno poziomu tego pierwiastka, jak i stężenia ferrytyny we krwi. Oba badania można wykonać jednocześnie poprzez pobranie próbki krwi żylnej. Na ogół wynik jest dostępny jeszcze tego samego dnia lub na drugi dzień od pobrania.
Jak przygotować się do badania ferrytyny?
Aby wynik badania poziomu ferrytyny i żelaza był wiarygodny, należy odpowiednio przygotować się do pobrania krwi:
- bądź na czczo – dzień wcześniej zjedz wczesną, lekką kolację, od której powinno minąć 10-12 godzin,
- 2-3 dni przed badaniem nie spożywaj alkoholu,
- przed badaniem ferrytyny i żelaza unikaj wysiłku fizycznego,
- postaraj się zredukować stres, wyznaczając czas na relaks,
- na badanie przyjdź z wyprzedzeniem czasowym – usiądź i odpocznij.
Przed wyjściem z domu na pobranie krwi zaleca się wypicie szklanki wody.
Ile kosztuje badanie ferrytyny?
Zależnie od miejscowości i punktu pobrań cena badania stężenia ferrytyny we krwi waha się od 40 do 55 zł. Warto mieć przy tym na uwadze, że od lipca 2022 roku badanie to jest również refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Z tego względu lekarz rodzinny może skierować Cię na nie bezpłatnie.
Kto może rozważyć badanie ferrytyny?
Warto zbadać poziom tego białka u kobiet w ciąży, osób na diecie wegetariańskiej lub wegańskiej, u osób z nietolerancją glutenu lub innymi zaburzeniami wchłaniania, a także u sportowców, seniorów i dzieci.
Ferrytyna – wyniki
W przypadku parametru takiego jak ferrytyna norma zależy od metody oraz odczynników stosowanych w danym laboratorium. Ponadto zakres wartości referencyjnych różni się także zależnie płci oraz wieku osoby badanej. Dla:
- mężczyzn wynosi od 15 do 200 μg/l,
- kobiet to od 15 do 150 μg/l, a w przypadku kobiet w ciąży dolna granica normy to 30 μg/l,
- dzieci poniżej 5. roku życia ferrytyna powinna wynosić powyżej 12 μg/l
- noworodków od 25 do 200 12 μg/l.
Każdy wynik należy skonsultować z lekarzem, aby usłyszeć rzetelną diagnozę. Nie warto posiłkować się wiedzą w internecie, gdyż może to prowadzić do niepotrzebnego, dodatkowego stresu.
Jak utrzymać poziom ferrytyny na prawidłowym poziomie?
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na podaż żelaza do organizmu wraz z codzienną dieta. Mają tego świadomość wszyscy, którzy wiedzą, jaką rolę pełni żelazo w organizmie człowieka. Z tego względu należy wdrożyć odpowiednie zmiany w codziennym odżywianiu się. Dieta powinna obfitować w szczególności w żelazo hemowe, które zawierają:
- podroby: 100 g wątróbki wieprzowej zawiera aż 17,9 mg żelaza,
- czerwone mięso: w 100 g wołowiny znajduje się ok 2-3 mg żelaza,
- jaja: w 100 g gotowanego jaja kurzego znajduje się 1,8 mg żelaza,
- ryby (w szczególności tłuste ryby morskie): łosoś zawiera 1 mg żelaza w 100 g.
W Twojej diecie powinno gościć także żelazo niehemowe (o pochodzeniu roślinnym), jednak weź poprawkę na to, że takie żelazo charakteryzuje się mniejszym przyswajaniem. Najlepsze źródła żelaza niehemowego stanowią:
- nasiona roślin strączkowych: w 100 g ciecierzycy znajduje się ponad 6 mg żelaza,
- zielone warzywa liściaste: 100 g liści szpinaku zawiera 2,7 mg żelaza,
- botwinka (2,5 mg w 100 g) i buraki (0,8 mg w 100 g),
- pełne ziarna zbóż: 100 g płatków owsianych górskich zawiera 3,9 mg żelaza,
- czarna i czerwona porzeczka: ok. 1,2 g żelaza w 100 g,
- suszone owoce: 100 g suszonej moreli dostarcza ok. 2,7 mg żelaza.
Co jeszcze w Twojej diecie ma wpływ na poziom ferrytyny?
Wchłanianie żelaza (zarówno hemowego, jak i niehemowego) w znacznym stopniu poprawia witamina C. Jej bogatymi źródłami są natka pietruszki, czerwona papryka, owoce jagodowe oraz cytrusy. Warto dodawać je do posiłków z żelazem. Odwrotny skutek przynoszą z kolei mleko i jego przetwory, dlatego nie łącz ich ze źródłami pokarmowymi żelaza. Unikaj również picia kawy, mocnej herbaty, coli oraz kakao. Zawarte w nich składniki mogą zaburzać wchłanianie żelaza. Zachowaj minimum dwugodzinny odstęp pomiędzy ich spożyciem a posiłkami.
Suplementacja
Zdarza się, że z różnych przyczyn dieta nie jest w stanie zapewnić odpowiedniego zapotrzebowania na żelazo. W takiej sytuacji wymagana jest konsultacja ze specjalistą, który zalecie dodatkową suplementację. Precyzyjnie dobierze dawki żelaza, jakie należy stosować na podstawie wyników badań.
