Dieta niemowlaka kojarzy się głównie z mlekiem matki bądź tym podawanym przez butelkę. Rozszerzenie diety niemowlęcia zaleca się po 6 miesiącu jego życia. Z różnych względów jak ograniczenia żywieniowe matki czy później dziecka może zdarzyć się, że maluch nie będzie ze swojej diety pobierał wszystkich potrzebnych do wzrostu minerałów. Jednym z takich ważnych pierwiastków w diecie niemowlęcia może być żelazo. Jaką rolę odgrywa żelazo w diecie niemowlaka i dlaczego jest tak ważne dla prawidłowego rozwoju oraz zdrowia? Jak zadbać o jego prawidłową podaż w jadłospisie malucha?
Jak wpływa żelazo na zdrowie dziecka?
Żelazo to składnik odżywczy, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu – już na etapie życia płodowego i po narodzinach. Żelazo jest potrzebne wszystkim komórkom oraz tkankom, ponieważ uczestniczy w ich dotlenianiu (stanowi składnik hemoglobiny oraz mioglobiny). Bierze udział w syntezie DNA oraz produkcji erytrocytów (czerwonych krwinek). Ponadto wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego dziecka. Ponieważ przyczynia się do przewodzenia impulsów przez komórki nerwowe, wspomaga także rozwój ośrodkowego układu nerwowego. To z kolei umożliwia prawidłowe funkcjonowanie poznawcze maluszka. Chcesz wiedzieć więcej na ten temat? Sprawdź dodatkowe informacje, po co naszemu organizmowi żelazo.
Produkty bogate w żelazo
Najlepsze źródła żelaza w diecie dziecka stanowią produkty pochodzenia zwierzęcego. Co ma dużo żelaza? W szczególności:
- podroby (wątróbka),
- mięso (wołowe, wieprzowe, wołowe),
- ryby (na przykład łosoś)
- i jaja (żółtka).
Gorzej przyswajalne żelazo niehemowe zawierają natomiast nasiona roślin strączkowych, na przykład fasola, groch. W mniejszej ilości żelazo niehemowe występuje także w produktach pełnoziarnistych, orzechach, ciemnozielonych warzywach liściastych, nasionach i suszonych owocach.
Z czym łączyć żelazo, a czego unikać?
Dieta bogata w żelazo to nie wszystko. Wchłanianie żelaza w organizmie może utrudniać wapń. Z tego względu nie należy łączyć posiłków zawierających żelazo z produktami spożywczymi, które są źródłem wapnia, na przykład z mlekiem krowim i nabiałem. Co jednak istotne, mleko kobiece nie ogranicza wchłaniania żelaza u dziecka, ponieważ zawiera laktoferrynę – białko wspierające przyswajanie tego pierwiastka. Unikaj również podawania dziecku herbatek do posiłków. Zawarte w nich polifenole również mogą zakłócać prawidłowe wchłanianie żelaza. Źródła pokarmowe żelaza warto natomiast łączyć z produktami spożywczymi, które zawierają kwas foliowy, witaminę B12 i witaminę C. Na talerzu dziecka mogą zatem gościć między innymi papryka, cytrusy, kiwi czy owoce jagodowe.
Normy żelaza u dzieci
Zapotrzebowanie na żelazo zmienia się u dzieci wraz z wiekiem, dlatego zmianom ulegają także normy żelaza u maluchów:
- Niemowlęta do 6. miesiąca życia powinny mieć 35-155 µg/dl żelaza we krwi.
- U dzieci od 6. miesiąca do 15. roku życia norma żelaza wynosi 45-185 µg/dl.
Tzw. punkty odcięcia (dolne granice normy) żelaza zmieniają się wraz z wiekiem. Każde dziecko może mieć też nieco inne zapotrzebowanie na żelazo, które zależy między innymi od masy ciała, wieku i innych czynników, na przykład tego, czy dziecko jest karmione piersią. Dlatego tak ważne są wywiad medyczny i szczegółowa diagnostyka w gabinecie lekarskim.
Badanie poziomu żelaza u dziecka
Do ustalenia poziomu żelaza u dziecka konieczne jest wykonanie badania krwi pod tym kątem. Takie badanie zleca lekarz na podstawie zgłaszanych przez rodzica objawów. Zwykle pediatra zaleca wykonanie podstawowej morfologii, która pomaga określić między innymi wielkość czerwonych krwinek, a także ilość hemoglobiny i jej wysycenie. To pierwsza forma diagnostyki. Na liście kolejnych badań niekoniecznie musi znaleźć się samo żelazo. Niezbędne jest natomiast oznaczenie poziomu ferrytyny, bo to właśnie ona magazynuje żelazo w organizmie. Poziom samego żelaza waha się istotnie w ciągu doby, ponieważ wynika z niedawno spożytych posiłków. Jeśli zatem wykonujesz badania prywatnie (bez skierowania), upewnij się, że na liście znajduje się nie tylko żelazo, ale również ferrytyna.
Objawy niedostatecznej podaży żelaza
Z różnych względów może zdarzyć się tak, że organizm dziecka będzie dawał oznaki niedostatecznej podaży żelaza. Warto zwrócić uwagę na objawy takie jak: nadmierna bladość skóry i spojówek, zimne stópki czy rączki niemowlaka. Maluch może być apatyczny, może mieć przyspieszony oddech oraz brak apetytu. Mając takie obserwacje warto zwrócić się do specjalisty o poradę.
Suplementacja żelaza u dziecka
Dieta bogata w żelazo jest bardzo ważna i to ona powinna stanowić podstawę uzupełniania poziomu tego składnika odżywczego w organizmie. Jednak w niektórych przypadkach konieczna może okazać się także suplementacja żelaza. W aptekach dostępnych jest wiele produktów, które mają odpowiednią formułę dla niemowląt i kilkulatków. O doborze odpowiedniego produktu i jego dawkowaniu decyduje neonatolog lub pediatra. On też monitoruje przebieg suplementacji (zlecając rutynowe badania kontrolne) i na tej podstawie decyduje o zakończeniu przyjmowania produktu.
