Według danych WHO około 5% populacji na całym świecie nie dostarcza żelaza do organizmu w prawidłowej ilości, a w krajach rozwiniętych problem ten występuje u 30-40% dzieci (https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/anaemia, dostęp online: 20.05.2025). Choć najczęściej kojarzymy go z obfitymi krwawieniami miesiączkowymi, przewlekłym zmęczeniem czy bladą skórą, warto pamiętać, że niedostateczna podaż żelaza może mieć związek z innymi aspektami naszego organizmu. Czy żelazo wpływa na masę ciała?
Niedostateczna podaż żelaza a waga
Żelazo to pierwiastek śladowy, który odpowiada za szereg ważnych procesów zachodzących w naszym organizmie. Uczestniczy m.in. w transporcie tlenu (jako składnik hemoglobiny i mioglobiny), wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, bierze udział w syntezie neuroprzekaźników oraz jest kofaktorem wielu enzymów. Jego niedostateczna podaż z diety może prowadzić do m.in. przewlekłego zmęczenia, osłabienia, wypadania włosów i spowolnionego metabolizmu.
Coraz więcej badań wskazuje, że żelazo może również wpływać na masę ciała poprzez kilka mechanizmów.
- dostarczanie tlenu do tkanek, – gdy nie dostarczamy żelaza w odpowiedniej ilości może to skutkować spadkiem wydolności fizycznej oraz zmniejszoną aktywnością ruchową. Zmniejszony wydatek energetyczny może w dłuższej perspektywie sprzyjać przyrostowi masy ciała (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31665543/, dostęp online: 20.05.2025).
- Żelazo jest ważnym składnikiem białek mitochondrialnych odpowiedzialnych za produkcję energii (ATP). Jego niedostateczna podaż może prowadzić do zachwiania równowagi procesów metabolicznych, co przekłada się na zmniejszoną produkcję ciepła i spowolnioną przemianę materii (https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11861620/, dostęp online: 20.05.2025) W efekcie sprzyja to gromadzeniu tkanki tłuszczowej i przyrostowi masy ciała.
Dowiedz się też, jaką rolę pełni żelazo w organizmie człowieka.
Czy zwiększona podaż żelaza wpływa na wagę?
Utrzymanie prawidłowego poziomu żelaza w organizmie wpływa korzystnie na stan zdrowia całego organizmu. Żelazo wpływa korzystnie na wiele mechanizmów związanych z gospodarką energetyczną i ogólnym samopoczuciem, powodując:
- większy poziom energii i poprawę wydolności fizycznej – może przyczynić się do odzyskania sił, większej motywacji do ruchu i prowadzenia aktywnego stylu życia;
- przyspieszony metabolizm energetyczny – wyrównanie poziomu żelaza sprzyja lepszej przemiany materii.
Warto również zauważyć, że dążenie do uzupełnienia żelaza często wiąże się z ogólną poprawą stylu życia – m.in. z wprowadzeniem bardziej zbilansowanej diety, bogatej w produkty o wysokiej wartości odżywczej.
Jak utrzymać prawidłowy poziom żelaza w organizmie?
Zachowanie optymalnego poziomu żelaza wymaga świadomego podejścia do diety, ewentualnej suplementacji oraz eliminacji czynników, które mogłyby zaburzać jego wchłanianie.
- Podstawa profilaktyka to zbilansowana dieta, bogata w produkty zawierające żelazo hemowe (o wysokiej biodostępności) oraz niehemowe, obecne w produktach roślinnych. Warto spożywać przede wszystkim chude mięso, drób, podroby, ryby i owoce morza, a także rośliny strączkowe, orzechy i produkty pełnoziarniste.
- Źródła żelaza należy łączyć ze składnikami poprawiającymi jego przyswajanie, takimi jak np. witamina C. Z drugiej strony warto unikać łączenia produktów bogatych w żelazo z takimi substancjami jak tanina (obecne w kawie i herbacie), fityniany oraz wapń.
- W przypadku stwierdzonej niedostatecznej podaży lub zwiększonego zapotrzebowania (np. w okresie ciąży lub karmienia piersią) lekarz może zalecić dodatkową suplementację.
Sprawdź, czym charakteryzuje się żelazo dla dorosłych.
Czy żelazo wpływa na wagę? Podsumowanie
Obniżony poziom żelaza może prowadzić do spowolnienia metabolizmu, ograniczenia transportu tlenu do tkanek oraz zmniejszonej aktywności fizycznej co sprzyja przyrostowi masy ciała. Aby utrzymać prawidłowy poziom żelaza, warto stosować zdrową, zbilansowaną dietę oraz regularnie wykonywać badania profilaktyczne, które pozwalają na oznaczenie jego poziomu i wprowadzenie odpowiedniej suplementacji, jeśli zajdzie taka potrzeba.
Bibliografia
- Cappellini M., Musallam K., Taher A., Iron deficiency anaemia revisited, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31665543/, [dostęp online: 20.05.2025].
- Eftekhari M., Eshraghian M., Khosravi H., Effect of iron repletion and correction of iron deficiency on thyroid function in iron-deficient Iranian adolescent girls, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19070025/, [dostęp online: 20.05.2025].
- Klok M., Jakobsdottir S., Drent M., The role of leptin and ghrelin in the regulation of food intake and body weight in humans: a review, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17212793/, [dostęp online: 20.05.2025].
- Marku A., Galli A., Marciani P., Dule N., Iron Metabolism in Pancreatic Beta-Cell Function and Dysfunction, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8616520/, [dostęp online: 20.05.2025].
- Ru Q., Li Y., Zhang X., Chen L., Wu Y., Iron homeostasis and ferroptosis in muscle diseases and disorders: mechanisms and therapeutic prospects, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11861620/, [dostęp online: 20.05.2025].
- WHO, Anaemia, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/anaemia, [dostęp online: 20.05.2025].
