Żelazo w diecie dziecka odgrywa olbrzymią rolę i decyduje o właściwym rozwoju zarówno psychoruchowym, jak i poznawczym. Co trzeba wiedzieć o tym pierwiastku i jak zapewnić jego właściwą ilość w diecie dziecka?
Jakie funkcje pełni żelazo w rozwoju dziecka?
Żelazo to pierwiastek, który przyczynia się do prawidłowego rozwoju funkcji poznawczych u dziecka. Około 6. miesiąca życia niemowlęcia kończą się zapasy żelaza, które zostały nagromadzone w trakcie ciąży. Od tego momentu istotna jest odpowiednia zewnętrzna podaż pierwiastka (m.in. w czasie rozszerzania diety przez produkty zawierające żelazo), która przyczynia się do prawidłowego rozwoju dziecka.
Jakie są normy żywienia dla żelaza u dzieci?
- Niemowlęta w wieku 6-12 miesięcy powinny każdego dnia spożywać 11 mg żelaza.
- U dzieci między 1. a 3. rokiem życia te normy są niższe i wynoszą 7 mg.
- Po 3. roku życia z kolei dzienne zapotrzebowanie na żelazo wynosi 10 mg – tyle, co u dorosłego mężczyzny1.
Dlaczego właściwa podaż żelaza jest tak ważna?
Żelazo pełni istotne funkcje w organizmie: transportuje tlen do wszystkich komórek ciała, bierze udział w produkcji krwinek czerwonych, wspiera pracę układu immunologicznego. Oprócz tego wspiera rozwój funkcji poznawczych.
Czym są funkcje poznawcze?
Funkcje poznawcze pozwalają dziecku poznawać świat, katalogować informacje o otaczającej je rzeczywistości oraz je przetwarzać. To one kształtują odpowiednie zachowania i reakcje na bodźce zewnętrzne.
Podstawowa klasyfikacja funkcji poznawczych zakłada podział na:
- odbieranie rzeczywistości za pomocą zmysłów,
- logiczne myślenie,
- koncentrację i uwagę na tym, co się dzieje dookoła,
- pamięć.
Prawidłowy rozwój funkcji poznawczych umożliwia nie tylko funkcjonowanie w świecie, ale również w społeczeństwie.
W jakich sytuacjach zwiększa się zapotrzebowanie na żelazo?
U dzieci w okresie dynamicznego wzrostu, w wieku przedszkolnym, wczesnoszkolnym i szkolnym, może pojawić się zwiększone zapotrzebowanie na żelazo. Rodzice łatwo rozpoznają ten okres – dzieci nagle zaczynają bardzo szybko rosnąć, a oni nie nadążają z wymianą garderoby. W takiej sytuacji warto bacznie obserwować dziecko, bo intensywny wzrost może sugerować dodatkowe zapotrzebowanie na żelazo.
Jakie są źródła żelaza w diecie dziecka?
Dieta dziecka powinna być zbilansowana, zrównoważona i bogata w żelazo. Już po 6. miesiącu życia dziecka trzeba stopniowo wprowadzać:
- kasze i produkty pełnoziarniste,
- natkę pietruszki,
- żółtko,
- ryby,
- mięso,
- soczewicę,
- suszone morele.
Warto też wiedzieć, że doskonałymi źródłami żelaza są:
- makrela,
- wołowina,
- kaczka,
- królik,
- pieczone ziemniaki,
- ciecierzyca,
Trzeba jednak pamiętać, że żelazo z pożywienia ma niską przyswajalność, dlatego warto robić wszystko, by poprawić wchłanialność pierwiastka.
Dobrym sposobem jest łączenie ze sobą różnych produktów zawierających żelazo odzwierzęce (hemowe) i roślinne (niehemowe). To pierwsze charakteryzuje się o wiele wyższą przyswajalnością. Jeśli więc chcemy, by dieta dziecka była bogata w żelazo, podajmy mu na obiad na przykład rybę z kaszą posypaną natką pietruszki, a na deser suszone morele.
Co zwiększa przyswajalność żelaza?
Warto więc włączyć do diety produkty bogate w witaminę C, która pomaga w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym. Należy do witamin krwiotwórczych i zwiększa przyswajanie żelaza. Do obiadów można podawać dziecku warzywa bogate w witaminę C: paprykę, brukselkę, brokuły czy szpinak, a na podwieczorek serwować czarne porzeczki, truskawki, owoce cytrusowe.
Jak zadbać o właściwą podaż żelaza?
Na badania sprawdzające poziom żelaza u dziecka kieruje pediatra. Jeśli po otrzymaniu wyników lekarz stwierdzi, że dziecko potrzebuje zwiększonej podaży pierwiastka, zaleci przyjmowanie odpowiednich dla dziecka produktów.
Warto zwrócić uwagę na suplementy diety Actiferol, które zawierają zmikronizowany i mikroenkapsułkowany pirofosforan żelaza (III). Jest on dobrze przyswajalny, bardzo dobrze tolerowany2 i dostępny nawet dla niemowląt.
Produkty Actiferol stopniowo uwalniają się w dwunastnicy, dzięki czemu nie powodują skutków ubocznych. Dodatkowo mogą być przyjmowane o każdej porze dnia, niezależnie od posiłków.
Suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety. Zrównoważona dieta i zdrowy tryb życia są istotne dla zachowania zdrowia.
Bibliografia
- Normy_zywienia_2020web-1.pdf (pzh.gov.pl).
- Jackowska i wsp. Dev P Med., 2015;XIX,2:198-205.
